Zaburzenia układu wzrokowego po urazach i udarach

Zaburzenia wzrokowe po udarach i urazach mózgu dotyczą zarówno recepcji najprostszych bodźców wzrokowych jak i przetwarzania informacji na poziomie percepcji i kojarzenia. W zależności od tego, który obszar mózgu został uszkodzony, możemy obserwować różne zaburzenia widzenia. Trening widzenia oraz odpowiednia korekcja okularowa to niezbędne elementy rehabilitacji osób po udarach i urazach mózgu, które cierpią na zaburzenia wzrokowo-motoryczne. Właściwie każdy pacjent, który przeszedł udar albo uraz mózgu powinien być obligatoryjnie kierowany na kompleksowe badania okulistyczno-optomeryczne, bo nawet jeśli nie zgłasza żadnych problemów z widzeniem, nie oznacza to, że one nie występują. Zaburzona komunikacja oraz problemy z nazwaniem i uświadomieniem sobie ubytków w widzeniu mogą więc pozostać niezdiagnozowane i stanowić przeszkodę w efektywnej rehabilitacji wzrokowo-ruchowej.

Najczęstsze problemy ze wzrokiem po udarach/urazach

Utrudniony, zaburzony proces widzenia, sprawia, że każde codzienne zadanie urasta do rangi wyczynu. Żeby w miarę możliwości uruchomić czynności samoobsługowe, trzeba sprawdzić, czy pacjent po udarze/urazie mózgu nie ma problemów m. in.:

  • Z widzeniem centralnym i obwodowym
  • Z podwójnym widzeniem
  • Z ubytkami w polu widzenia
  • Z niestabilną ostrością wzroku
  • Ze zdolnością śledzenie czyli podążaniem wzrokiem za przedmiotem
  • Ze zdolnością fiksacji czyli z lokalizacją przedmiotu ora z kontrolowaniem ustawienia oczu przy czytaniu
  • Z postrzeganiem głębi czyli szacowaniem odległości między przedmiotami

Sprawność w/w procesów wzrokowych przekłada się bezpośrednio na zdolność utrzymywania równowagi (także w obecności wielu bodźców wzrokowych i/lub dźwiękowych); umiejętność wizualizowania sobie i wyobrażania różnych scen a potem odtwarzania ich w pamięci; rozumienie tego, co się widzi. Wzrok jest najważniejszym źródłem informacji sensorycznych. Jeśli pomijamy jego rolę w rehabilitacji osób po urazach mózgu i udarach, przedłużamy czas, w który można przywrócić pacjentowi w miarę komfortowe funkcjonowanie.

Zasady pracy terapeutycznej

Warto pamiętać, że osoby po udarze męczą się dużo szybciej niż przed zachorowaniem. Tempo ćwiczeń rehabilitacyjnych musi być bezwzględnie dostosowane do indywidualnych możliwości. Kłopoty z motoryką, z płynnym poruszaniem się po terenie kiedyś doskonale znanym, a teraz niemal obcym i niebezpiecznym powiększają frustrację i rozgoryczenie. Dlatego nie wystarczy terapia podejmowana przez wykwalifikowanego rehabilitanta – potrzebna jest także terapia domowa. W ramach terapii domowej zaleca się wykonywanie wszystkich czynności samoobsługowych, które rekonwalescent jest w stanie podjąć z pomocą bliskich. To najlepszy sposób na przywrócenie „zapomnianych” sprawności. Z kolei w zaburzeniach koordynacji oko-ręka przydaje się terapia lustrzana czyli ćwiczenia wykonywane zdrową ręką/nogą przy lustrze: pacjent wykonuje określone sekwencje ruchów jednocześnie obserwując ich odbicie. Wzrok cały czas musi być skupiony na tym, co dzieje się na lustrzanej tafli.

Udar oraz urazy mózgu często skutkują znaczną niepełnosprawnością wzorkowo-ruchową. Im szybciej wdroży się adekwatną rehabilitację, tym większa szansa na przywrócenie utraconych funkcji organizmu. Terapia wzrokowa efektywnie wzmacnia lub pomaga wykształcić uszkodzone funkcje wzrokowe, co wpływa na polepszenie motoryki małej i dużej.