Problemy z czytaniem i koncentracją u dzieci
Kłopoty z koncentracją i czytaniem mogą mieć nie tylko przyczyny związane z wadami wzroku i chorobami oczu. Często te właśnie diagnozowane są jako ostatnie, bo dziecko nie zgłasza żadnego dyskomfortu związanego z widzeniem. Nie mając skali porównawczej, nie jest w stanie stwierdzić, że niemożność skoncentrowania się na dłuższym fragmencie tekstu oraz zrozumienia jego przekazu wynika z szybkiego męczenia się oczu, zlewania się słów, kłopotów z wyostrzeniem obrazu, omijaniem linijek tekstu i pojedynczych słów. Dziecko po prostu wyraża niechęć do czytania, a rodzice myślą, że jest to kwestia niewystarczającej motywacji. Tymczasem niechęć ta nie zniknie dopóty, dopóki nie zostanie zdiagnozowana wada wzroku, a dziecko nie otrzyma korygujących okularów lub soczewek kontaktowych. Bardzo często niezdiagnozowanym okulistycznie dzieciom przypisuje się lenistwo albo z góry stawia diagnozę dysleksji bądź dysgrafii.
O wiele łatwiej wychwycić symptomy zaburzeń prawidłowego widzenia, jeśli dziecko daje czytelne sygnały dyskomfortu czyli:
- Podczas lektury kręci głową, nachyla ją pod różnymi kątami jakby szukało odpowiedniej perspektywy
- Trze powieki, przyciska gałki oczne, zamyka lub zasłania jedno oko
- Podnosi tekst do oczu albo pokłada się na biurku – „czyta nosem”
- Skarży się na bóle głowy
Wszystkie przytoczone symptomy powinny skłonić do wizyty u okulisty. Problemy z czytaniem i koncentracją nie znikną samoistnie, a powiększająca się wada wzroku może wyłączyć dziecko z aktywności szkolnej i towarzyskiej.
Problemy z czytaniem i koncentracją u osób po urazach mózgu
Jednym z powikłań o razach i udarach mózgu są specyficzne kłopoty z koncentracją oraz czytaniem. Mają one źródło zarówno w problemach z przetwarzaniem informacji jak i z zaburzeniami wzroku i koordynacji ruchowej. Wśród problemów natury okulistycznej wyróżnia się: oczopląs, podwójne widzenie, ubytki w polu widzenia czy brak ostrości wzroku. Praca rehabilitacyjna u osób mających pourazowe/poudarowe problemy z koncentracją i czytaniem to nie tylko walka o polepszenie jakości widzenia, ale także o odzyskanie umiejętności przetwarzania informacji, łączenia faktów i w efekcie rozumienia czytanego tekstu. Niestety w wielu wypadkach łatwiej rehabilitować sam narząd wzroku, niż wyrównać deficyty neurologiczne. Stąd praca z osobami po udarach/urazach wymaga czasu, cierpliwości oraz regularności. Czytanie i pisanie, choć sprawiające początkowo ogromne kłopoty, samo w sobie staje się z czasem rodzajem ćwiczenia terapeutycznego: pozwala zbierać i systematyzować myśli, opanować problemy z pamięcią i z własna tożsamością.
Terapia widzenia
W opanowaniu problemów z czytaniem i koncentracją pomocą jest terapia widzenia, która może być stosowana równolegle z korekcją wady wzroku. Terapia widzenia bowiem bazuje na zdolnościach neuroplastycznych mózgu i pozwala nauczyć się świadomie wykorzystywać swoje możliwości wzrokowe. Im dojrzalszy mózg, tym mniejsze jego zdolności neuroplastyczne, ale nie oznacza to, że w pewnym wieku nie ma ich już wcale – dojrzały mózg posiada plastyczność kompensacyjną czyli zdolność przejmowania funkcji utraconych obszarów tkanki nerwowej poprzez tworzenie nowej sieci połączeń, dzięki której dana funkcja lub czynność zostaje przeniesiona do zdrowych części mózgu.