Amblyopia – leniwe oko

Jeśli we wczesnym dzieciństwie (do 6 roku życia) na jedno z oczu zadziała jakiś czynnik uniemożliwiający prawidłowe widzenie, wada ta może się utrwalić, skutkując powstaniem leniwego oka: oka, które widzi gorzej, mniej ostro – po prostu niedowidzi. Najczęstszym czynnikiem warunkującym leniwe oko jest nieleczony zez. Zezujące oko ma prawidłową budowę anatomiczną, ale mózg przestaje odbierać płynący z niego przekaz. Wczesne podjęcie interwencji okulistycznej daje szansę na wyleczenie przypadłości

Jeśli przegapimy stosowny czas, wada się utrwali i pozostanie na całe życie.

Jak stwierdzić, że jedno oko szwankuje

Wiele osób ma inną wadę wzroku w każdym oku, jednak w tym przypadku wystarczy dobrać okulary korekcyjne – obie gałki oczne będą wtedy miały niemal jednakową ostrość widzenia. Gdy mamy do czynienia z leniwym okiem, korekcja okularowa nie sprawi, że w chorym oku nastąpi poprawa, że „zmotywuje się” ono do lepszego widzenia. Potrzebne są dodatkowe ćwiczenia a czasem nawet interwencja chirurgiczna.

Czy rodzice mogą zauważyć, że coś jest z okiem nie tak? Zez jest widoczny i zmusza nas do podjęcia działań, ale nie tylko uciekające ku nosowi czy skroni oko powinno zwrócić uwagę. Także fakt, że dziecko przekrzywia głowę jakby szukało najlepszego kąta widzenia podczas czytania czy oglądania telewizji. Albo zamyka jedno oko, żeby korzystać tylko z tego zdrowego – ostro widzącego. Wszystkie wymienione objawy powinny skłonić nas do konsultacji okulistycznej.

Może się bowiem okazać, że dziecko ma wadę wzroku w jednym oku, albo w obu – ale nie taką samą. I to jeszcze nie musi znaczyć, że oko z większą wadą jest leniwe. Jeśli jednak zostawimy je same sobie i pozwolimy krótkowzroczności czy dalekowzroczności się rozwijać, także może dojść do amblyopii.

Jak zmusić leniwe oko do współpracy

Amblyopia wymaga więc i korekcji okularami albo soczewkami kontaktowymi (jeśli dziecko je toleruje, są lepszym rozwiązaniem), i dodatkowego pobudzania leniwego oka do pracy. Robi się to najczęściej zasłaniając silniejsze oko i wymuszając na słabszym podjęcie współpracy z mózgiem. Aby dać silniejszemu oku odpocząć, można je też zakrapiać atropiną – źrenica bardzo się wtedy rozszerza i oko potrzebuje sporo czasu, żeby odzyskać ostrość widzenia.

I właśnie w tym czasie oko leniwe ma czas na intensywną pracę. Terapia amblyopii wymaga cierpliwości. W domu konieczne jest wykonywanie ćwiczeń pleoptycznych czyli pobudzających leniwe oko światłem. Warto sięgać też po specjalne książeczki, które pomagają trenować i usprawniać widzenie obuoczne, tzw. książeczki antysupresyjne. Aby zobaczyć cały obrazek w takiej książce, dziecko musi uruchomić obie gałki oczne – każda z nich widzi inną część rysunku.

W przypadku leniwego oka ćwiczenia trzeba wykonywać codziennie. Tylko systematyczność daje gwarancję powrotu do obuocznego trójwymiarowego widzenia. Współpraca na linii okulista-optometrysta-rodzice jest więc kluczowa. Małe dziecko (a leniwe oko najlepiej uaktywnić przed ukończeniem przez dziecko ósmego roku życia) często buntuje się, nie chce współpracować. Obrócenie ćwiczeń w zabawę jest skutecznym rozwiązaniem, ale wymaga żelaznej dyscypliny i konsekwencji ze strony dorosłych.